La Madeleine - Column over Frankrijk
Wanneer ik nietsvermoedend op een woensdagochtend de bakkerswinkel verlaat, word ik bij mijn fiets opgewacht door Daniël het gemeentemannetje, toen nog gewoon Monsieur Guigue de la commune. Ietwat bedeesd vraagt hij, met zijn pet in de hand, of ik even wil meekomen naar het gemeentehuis. Monsieur le Maire wil me spreken.
De gemeenschap zoekt iemand die de dossiers van de thuiszorg voor zijn rekening wil nemen. Een zorg, wordt me uitgelegd, die op het platteland met name de ouderen betreft, en dat zijn er veel. Ruim een derde van de 450 zielen in onze commune is de 60 gepasseerd. Deze taak vereist een glimlach, maar vooral tact en discretie. Of ik er wat voor voel. In de Bresse draait het leven om familie. Men is vriendelijk en gastvrij. In het weekend wordt er uitgebreid gekookt en iedereen zit gezamenlijk, en famille à plusieurs générations, urenlang aan een overdadige dis. Ik eet natuurlijk ook, maar iets minder uitgebreid, gewoon met mijn kinderen en gewoon thuis. Op zaterdag worden alle voorbereidingen getroffen en op zondag -tijdens het familie bacchanaal- zie je niemand meer. Of, wanneer dat wel het geval is, lichtelijk tollend en ietwat rozig, kuierend op een landweg. Het zit wel snor met die families dus, denk je dan, wie zou hier niet voor tekenen?
Maar natuurlijk eist de familie ook zijn tol. Niet alleen draaien kinderen op voor de zorg van hun bejaarde ouders, ook moet er gezorgd worden voor moeder en tante wanneer ze weduwe worden. Soms wel een kwart eeuw lang. Zo maaide buurman Claude jarenlang niet alleen zijn eigen duizenden vierkante meters gazon, maar ook dat van moeder, schoonmoeder en tante. Dochters zorgen bijna levenslang voor de oudere generatie. Kinderen bouwen hun huizen daarom ook vaak op het lapje grond naast de boerderij van de ouders. Gemakkelijk, goedkoop en vertrouwd. Maar ook zonen en dochters worden ouder, soms zelfs hoogbejaard, en niet altijd zonder gebreken. De zorg voor stokoude ’maman’, weegt dan wel eens zwaar. Met la Madeleine val ik met de neus in de boter.
Ze is la doyenne van het dorp, de alleroudste. Niet dat ze daar status aan ontleent, ze heeft wel wat anders aan haar hoofd. Met haar 95 jaar woont ze met een zoon van 77 in een afgelegen boerderij buiten het dorp. Ze houdt van voetbal. Van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat zit ze in haar grote fauteuil met een koptelefoon op, onder de Tl-buis aan de tv gekluisterd. Via een satellietverbinding volgt ze haar jongens. Ze kent ze allemaal.
Ze hebben het goed, moeder en zoon. Alleen het huishouden en de persoonlijke hygiëne zijn een zorg. Vooral voor de twee in het dorp wonende bejaarde dochters, die eigenlijk slechter ter been en met meer kwalen behept zijn dan moeder. Het is al jarenlang een pijnlijk dilemma. Moeder Madeleine heeft zelfredzaamheid hoog in het vaandel staan, maar dan wel met zijn allen natuurlijk: "On est nombreux, n’est pas?" Inderdaad, we zijn met zijn allen en kunnen veel aan, maar we zijn wel een beetje moe en versleten. Zo wordt moeder voor een voldongen feit geplaatst: er moet hulp komen.
Ik word opgebeld door een van de dochters, la Jeanne. Zelf heeft ze al jaren hulp, maar nu belt ze dus ietwat giechelend voor haar moeder. We spreken af voor de volgende dag, en nee, niet bij moeder thuis. La Madeleine is nog steeds ontzet over het idee van een vreemde in huis die overal aan zit. De volgende ochtend bespreken de bejaarde dochters de situatie met humor, maar ze zijn tegelijkertijd dodelijk vermoeid van het jarenlange gesoebat. Ik wil best meewerken. Ik vul de formulieren in, neem financiële gegevens over en verzorg de gezondheidtest. Zonder Madeleine ooit gezien te hebben. Ook de handtekening wordt vervalst. Veel natte vingerwerk deze keer, maar het is allemaal om bestwil, nietwaar...
’s Avonds belt Jeanne weer. Ze grinnikt. Moeder had de hele dag in bed doorgebracht, diep onder de wol. Ze had geweigerd te eten en te drinken. In de avond zat ze plotseling recht overeind in bed, fris als een hoentje en blij als een kind. Ze was die dag vastbesloten geweest om dood te gaan, ze had daarvoor zelfs haar uiterste best gedaan, maar het was niet gelukt.
Als ik een paar dagen later langskom, tref ik Madeleine glunderend in haar grote leunstoel aan. Een tandeloos mondje, weidse handgebaren. De televisie brult op volle kracht, de koptelefoon is even weggelegd. Het meisje van de thuiszorg is er, ze reddert om haar heen. Trots vertelt Madeleine me het grote nieuws: ze gaat zaterdag onder de douche! Voor het eerst van haar leven! Op de witte tuinstoel die al klaar staat. Geholpen door dat fijne meisje van de thuiszorg natuurlijk.
Klik hier voor ons woningaanbod
van 69 huizen en appartementen
te koop in 58 - Nièvre - Bourgogne - Frankrijk
